Inhoud:

-Mentale weerbaarheid

-Balans thuis, school/werk, ‘je passie’

-Blessurerevalidatie en pijnmanagement

-Trauma in de sport

Mentale weerbaarheid

Mentale weerbaarheid, wat is dat?

Mentaal weerbaar zijn betekent dat iemand over bepaalde kwaliteiten en eigenschappen beschikt die helpen tegenslagen te weerstaan. Mentaal weerbare personen hebben minder last van de negatieve effecten van stress doordat zij beter in staat zijn een goede prestatie onder druk neer te zetten, sneller herstellen na een stressvolle periode en over bepaalde aanpassingsvermogen beschikken.

Aspecten van sport zoals leren winnen, verliezen, doorzettingsvermogen, discipline, zelfvertrouwen, omgang met anderen dragen direct bij aan het vergroten van de mentale weerbaarheid.

Jeugdsport
Jeugdsport is een ideaal platform om de ontwikkeling van weerbaarheid te stimuleren. In een veilige omgeving kunnen kinderen en jongeren gebracht worden waar ze aan de bovengenoemde aspecten kunnen werken. Sportbegeleiding dient zich dan ook te richten op de ontwikkeling van de jonge sporter, op plezierbeleving en op het opbouwen van zelfvertrouwen.

Balans thuis, school/werk, ‘je passie’

Een leefwijze afstemmen op de sportcarrière

Veranderingen
Er verandert veel in het dagelijks leven van jonge talenten. Een toenemende trainingsbelasting en wedstrijden, veelal langere periodes van huis of zelfs al op relatief jonge leeftijd geheel of gedeeltelijk uitwonend. Daarnaast verschuift de verantwoordelijkheid steeds meer van ouders naar de jonge sporter. Deze veranderingen vragen om een aanpassing op gebieden zoals de weekindeling, vervoer/ reizen, huisvesting, voeding, studie en ontspanning. Spijtig genoeg is het nog steeds meer regel dan uitzondering dat de jonge sporter in overgangssituaties kwetsbaarder wordt (heimwee, spanningen, vermoeidheid) waardoor bijvoorbeeld er een groter risico ontstaat voor het oplopen van blessures.

Aanpassing en verantwoordelijkheid
Van belang is dat de (jonge) sporter begeleiding krijgt bij de overgang van sportbeoefening als hobby naar sportbeoefening als hoofdtijdsbesteding. De begeleiding dient zich te richten op het inrichten van de leef en trainingssituatie van de sporter, op de ontwikkeling van de zelfstandigheid van de (jonge) sporter en op de loopbaanplanning van de sporter.

Blessurerevalidatie en pijnmanagement

Blessures
Bijna alle sporters krijgen gedurende het leven te maken met blessures. In bepaalde disciplines ligt de frequentie hoger zoals de contactsporten of sporten waarin de competitieperiode zeer druk is en de kans op herstel dus klein.

Stressoren
De kans op blessures heeft niet alleen te maken met de blessuregevoeligheid (lichamelijke kenmerken) van de sporter, maar ook met de aanwezige stressoren (levensveranderingen, dagelijkse ongemakken) en draagkracht van de sporter. Met draagkracht worden mentale vaardigheden bedoeld zoals kunnen ontspannen, constructief of oplossingsgericht denken, gepaste doelen kunnen stellen en een bepaald stressniveau kunnen hanteren.

Mentale training
Mentale training en psychologische begeleiding kunnen een bijdrage leveren aan de emotionele verwerking van een opgelopen blessure en de omgang met pijn. De begeleiding zal  onder anderen gericht zijn op het versterken van de draagkracht en op het leren omgaan en toelaten van de pijn (lichamelijke en emotionele pijn).
Preventief valt er vaak ook nog winst te behalen. Men kan denken aan een blessurevriendelijke trainingsfilosofie, het vergroten van de zelfkennis bij de sporter & performer, bewuster worden van stressvolle omstandigheden of het aanleren van specifieke mentale vaardigheden.

Angsten
In sommige gevallen is het bieden van steun of het trainen van belangrijke mentale vaardigheden niet genoeg om de angst te doen afnemen. In die gevallen gaat het meestal om angst die niet alleen te maken heeft met een prestatie leveren. Traumatische gebeurtenissen kunnen ook bij sporters & performers tot een ernstige angstproblematiek leiden. Een extreem voorbeeld was het geval met Monica Seles, die met een mes in haar rug gestoken werd tijdens een tenniswedstrijd door een toeschouwer, een gekke fan van haar grote rivale Steffi Graf. In Onoverwonnen (Monica, from fear tot victory) beschrijft Monica Seles op indrukwekkende wijze haar gevecht tegen de angst met behulp van een psychotherapeut. Andere voorbeelden van traumatische gebeurtenissen kunnen zijn: ongelukken, valpartijen, blessures, ernstige faalervaringen…

Pijn als vijand of vriend?
Door het direct of indirect volgen van sporters vanuit diverse disciplines is wel duidelijk geworden dat zij ervaringsdeskundige geworden zijn op het gebied van pijn en over een hoge pijndrempel beschikken.
Soms wordt de relatie tot pijn als een haat-liefde relatie beschreven:
´De pijn is een traag proces. Je voelt de pijn van ver aankomen. Bij het startschot denk ik `ik voel me goed.´ Dan begint de vermoeidheid en het lichaam rebelleert. Dat is de rauwe realiteit: jouw wilskracht tegenover de agonie die zich installeert. Wat dan gebeurt, is dat jouw geest naar gekke plaatsen kan gaan. Maar ik heb het altijd zalig gevonden. Ik haat de pijn, maar ik hou er ook van. ´(Iron-man winnaar Chris McCormack)
Bij duursporten bijvoorbeeld is het kunnen omgaan met pijn iets onvermijdelijk en een belangrijke kwaliteit. Er bestaan diverse strategieën en technieken die een bijdrage leveren aan het ´managen´ van de pijn. Deze technieken kunnen verdeeld worden in twee groepen: diegene die zich richten op het ´controleren´ van de pijn en diegene die zich richten op het ´toelaten en accepteren´ van de pijn. Beide type technieken kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan het kunnen verdragen van de pijnsensaties. Welke het beste aansluit is individu en context afhankelijk.

Trauma in de sport

Langdurige of terugkerende angst en spanning ten gevolge van traumatische gebeurtenissen

Bepaalde gebeurtenissen kunnen diep ingrijpen in het leven van mensen. Een groot deel van de getroffenen ‘verwerkt’ deze ervaringen op eigen kracht. Bij anderen ontwikkelen zich psychische klachten. Vaak gaat het om herinneringen aan de schokkende gebeurtenis die zich blijven opdringen, waaronder angstwekkende beelden (herbelevingen, flashbacks) en nachtmerries. Andere klachten die vaak voorkomen zijn schrik- en vermijdingsreacties. Men spreekt dan meestal van een ‘posttraumatische stress-stoornis’ (PTSS).

Enkele voorbeelden van traumatische gebeurtenissen (binnen de sport)

• Verlies
• Valpartij
• Sportongelukken of ziekte
• Vervelende ervaringen op medisch gebied
• Emotionele en/of fysieke mishandeling
• Seksueel misbruik
• Het verlies van je sportcarrière

Op de lange termijn veroorzaken niet-verwerkte negatieve emoties ongewenste bijeffecten, zoals psychosomatische klachten (zoals hoofdpijn en buikpijn) en lichamelijke klachten (spierpijn, rugklachten). Essentieel voor een sporter is ook dat ze de eenheid tussen lichaam en geest ontregelen. De spanning en stress kunnen dan op de belangrijke momenten  lichamelijk disfunctioneren veroorzaken, zoals een verkeerde lichaamshouding op het moment van schieten of verkramping bij een balaanname.

Klantgericht

De visie vanuit Praktijk Psy-Motion is, dat iedere sporter en performer uniek is, met zijn of haar eigen talenten, maar ook voor wat betreft hun eigen zorgen en kwetsbaarheden. De begeleiding wordt dan ook geheel op de individuele behoefte afgestemd.
Afstemming van het traject met de coach/trainer of begeleidingsteam is van belang voor het optimaliseren van de ontwikkeling.
De jonge sporter/performer
Naast de sportcontext groeit de jonge sporter of performer altijd op in een gezinscontext. Daarom vind ik het heel belangrijk om bij de begeleiding nauw samen te werken met ouders. Ouders spelen een wezenlijke rol in de begeleiding van hun jong talent.
Afstemming tussen de jongen sporter/performer, de ouder en de coach/docent is van essentieel belang voor het optimaliseren van de ontwikkeling van het jonge talent.

Laagdrempelig

Praktijk Psy-Motion streeft er naar een laagdrempelige sfeer en werkwijze neer te zetten.  De aanpak is persoonlijk, praktisch en duidelijk. Het bestaat uit korte lijnen; persoonlijke aandacht en een vooral praktische invulling van het begeleidingstraject.

Gericht op het ‘hier en nu’

De begeleiding is gericht op het ´hier en nu´ om toekomstige doelen te bereiken. De begeleiding is gestructureerd en doelgericht. Het is een actief proces gericht op zelfontdekking, ervaringsgericht en op het aanleren van vaardigheden.

Praktijkgericht

Doen en ervaren
Nadat inzicht is gegeven in het klachtenpatroon wordt een sterk accent gelegd op het ´toepassen´ en het ´ervaren´. Het is van essentieel belang dat de nieuw aangeleerde mentale vaardigheden in de training worden geïmplementeerd. Tussen de sessies door worden dan ook opdrachten meegegeven om thuis en op de sportlocatie te oefenen.

Op locatie

De visie van Psy-Motion is dat een goede samenwerking met de coach van belang is wil een mentale begeleidingstraject slagen. Met toestemming van de sporter/performer en in afstemming met de coach/docent  zullen de aangeleerde mentale vaardigheden geïmplementeerd worden in de training.
Indien wenselijk of noodzakelijk kunnen gesprekken ook op de sportlocatie plaatsvinden. Hier zijn echter wel extra kosten aan verbonden.

Traject

Mentale training en begeleiding

Praktijk Psy-Motion is ervan overtuigd dat sporters en performers die systematisch en consequent onder deskundige begeleiding op mentaal vlak trainen, een belangrijke voorsprong krijgen op het gebied van het neerzetten van een prestatie, het kunnen omgaan met tegenslagen, het communiceren binnen een ´team´ en het actief volgen van een revalidatietraject. De werkwijze van Psy-Motion biedt sportpsychologische begeleiding vanuit diverse methoden en technieken gebaseerd op praten-ervaren-doen.

Mentale vaardigheden
De begeleiding is gericht op het ontwikkelen van mentale vaardigheden zoals het versterken van zelfvertrouwen, het vasthouden van motivatie, het bereiken van een optimaal spanningsniveau, het sturen van het angst/stressniveau, het toepassen van juiste concentratie strategieën, het verbeteren van teamcommunicatie en op passende manier kunnen omgaan met tegenslagen zoals verlies, blessures en carrière transities.

Gesprek(ken)
Nadat een eerste gesprek heeft plaatsgevonden volgt er een advies waarin inzicht en begeleidingsmogelijkheden voor de gewenste doelen of een verklaring voor de bestaande klachten worden besproken.

Doelen
Vervolgens wordt een plan van aanpak besproken waarin de doelen worden geformuleerd, op welke manier(en) er gewerkt en geoefend zal worden en hoe lang de begeleiding ongeveer gaat duren.

Samenwerking
Praktijk Psy-Motion vindt het belangrijk dat de sporter of performer weer zo snel mogelijk zelfstandig verder kan en dat de begeleiding aansluit bij de eigen wensen, krachten en mogelijkheden van de sporter en performer. Bij de jonge sporter/performer zullen ouders zoveel mogelijk bij de begeleiding betrokken worden. Met toestemming van de sporter/performer zal eveneens contact worden opgenomen met de coach/docent om afstemming te optimaliseren.

Behandelmethodieken

• Informatie en uitleg over klachten
  
• Method of Levels (MOL)
  
• Focus op Sensaties (FOS)
• Cognitieve gedragstherapie (CGT)
• Exposure therapie
• Schematherapie
• EMDR
• Mindfulness MBSR
  

Informatie en uitleg over klachten

Alfred & Shadow – A short story about emotions

Alfred Jr. & Shadow – A Short Story About Being Scared

What causes anxiety and Depression – Inside Out

Alfred & Shadow – A Short Story about Self-Criticism

This talk isn’t very good. Dancing with my inner critic | Steve Chapman

Brené Brown De kracht van kwetsbaarheid
Dr. Brené Brown studies courage, vulnerability, shame and empathy.

Vereniging voor SportPsychologie in Nederland

www.vspn.nl

Nederlands Instituut van Psychologen

www.psynip.nl

Vereniging voor Gedrags- en Cognitieve Therapie

www.vgct.nl

Vereniging EMDR Nederland (VEN)

www.emdr.nl
www.emdrkindenjeugd.nl

99gram
Voor meiden tussen de 14 en 23 jaar die vragen hebben of zich zorgen maken over eten, gewicht en uiterlijk en risico lopen een eetstoornis te ontwikkelen. Zij kunnen chatten of mailen met deskundigen, zoals een diëtist, en testen doen. Bij serieuze eetproblemen biedt 99gram.nl ook online hulp.

www.99gram.nl

NOC*NSF

www.nocnsf.nl

Olympisch Netwerk Noord Holland

www.onnh.nl