Angst is een normale reactie op een reële dreiging. Angst is een gevoel dat verwijst naar dreigend gevaar en gaat gepaard met lichamelijke verschijnselen door activatie van het autonome zenuwstelsel. Het lichaam wordt voorbereid op een ‘fight or flight’ reactie, met versnelde hartslag en ademhaling, verhoogde spierspanning, angstige gedachten en gedragingen zoals verstijven (freeze) of wegvluchten. Angstklachten zijn klachten waarbij angstgevoelens en begeleidende lichamelijke klachten een rol spelen. Ze zijn vaak gerelateerd aan (dreigende) problemen of zorgen op belangrijke levensgebieden (gezin, relatie, werk, sociale contacten, gezondheid), maar kunnen ook spontaan ontstaan. Angstklachten kunnen hinderlijk zijn, zorgen geven (bijvoorbeeld over de lichamelijke gezondheid) en gepaard gaan met sociaal disfunctioneren en overmatige medische consumptie. Het hebben van angstklachten maakt het risico op het krijgen van een
angststoornis aanzienlijk groter. Angstklachten gaan vaak samen met depressieve klachten, somatisatie- en spanningsklachten en zijn hiervan niet altijd duidelijk te onderscheiden.
Het verschil met een angststoornis betreft de ernst van de symptomen. De overgang van angstklachten naar een angststoornis heeft geen exact afkappunt; er is sprake van een continuüm.

Overmatige bezorgdheid
Buitensporige, aanhoudende angst of bezorgdheid over een verscheidenheid aan dagelijkse onderwerpen die gepaard gaat met symptomen als piekeren, rusteloosheid, vermoeidheid, concentratieproblemen, prikkelbaarheid, spierspanning en slaapproblemen.

Paniek  (met/zonder agorafobie).
Ook wel in de volksmond ‘straatvrees’ of ‘pleinvrees’ genoemd. De paniekstoornis, vroeger hyperventilatie genoemd, heeft als belangrijkste kenmerk: de paniekaanval.

Een paniekaanval is het plots, zonder aanwijsbare aanleiding, optreden van ‘niet goed worden of onwel worden’ gepaard gaand met angst of een paniekgevoel. Tijdens een paniekaanval treden minstens vier of meer van de volgende lichamelijke verschijnselen en gevoelens op:

• bonzend hart of overslaand hart of hartkloppingen
• beklemmend gevoel op de borst
• zweet breekt uit, klamme handen
• trillen / beven
• kortademig of moeilijk ademen (hyperventileren)
• gevoel van stikken of brok in de keel
• misselijkheid, maagpijn of plotse diarree
• duizeligheid, onvast op de benen, licht gevoel in het hoofd (bang om flauw te vallen)
• de omgeving als vreemd ervaren
• zichzelf als vreemd ervaren of gevoel van onwerkelijkheid
• bang voor controleverlies of gek te worden
• bang om dood te gaan of ‘iets’ te krijgen (hartinfarct, hersenbloeding, kanker)
• verdoofd gevoel of tintelingen in bijv.handen, lippen (rond de mond)
• warme opvliegers of koude rillingen.

Sociale angstklachten, angsten in contact met mensen
Hevige, aanhoudende angst voor en vermijding van situaties waarin men wordt blootgesteld aan een mogelijke kritische blik van anderen. De sociale angststoornis wordt onderverdeeld in een specifieke vorm, waarbij de angst gekoppeld is aan een specifieke situatie zoals podiumvrees en in een gegeneraliseerde vorm, waarbij de angst in verschillende situaties voorkomt.

• Angst om te blozen, zweten, trillen
• Angst voor spreken in een groep of vergaderingen
• Angst en schaamte over je uiterlijk
• Angst voor kritiek of negatieve beoordeling ten aanzien van je functioneren
• Angst voor negatieve beoordeling van spanningsklachten of zenuwachtigheid

Ziektevrees
Hypochondrie is de buitengewone angst om ernstig ziek te zijn. Hypochondrie wordt ook wel ziektevrees genoemd. De angst om ernstig ziek te zijn kan niet worden weggenomen na een medisch onderzoek met de uitslag dat er niets te vinden is. Iedereen vertelt de hypochonder dat zijn angstgevoelens niet realistisch zijn. Ook hierdoor neemt zijn angst niet af. Hij gaat zich juist meer zorgen maken, want zijn aandoening krijgt geen diagnose en behandeling.

Deze angst om ziek te zijn kan zo de overhand nemen dat het dagelijks leven steeds moeilijker wordt. Activiteiten als werk, opleiding of sociale relaties komen onder druk te staan.

De angst bij hypochondrie kan zich richten op een enkele ziekte of op meerdere ziektes. De focus van de angst kan verschuiven over een bepaalde periode. Bijvoorbeeld door het opmerken van nieuwe, andere symptomen of als hij iets leert over een nog onbekende ziekte.

Dwangklachten:
Terugkerende en hardnekkige gedachten, impulsen of voorstellingen (obsessies) en/of dwanghandelingen (compulsie). Dwanghandelingen worden gekenmerkt door herhaaldelijke doelgerichte gedragingen (bijv. handen wassen, ordenen, controleren) of mentale activiteiten (bijv. bidden, tellen, herhalen van woorden in gedachten) die uitgevoerd moeten worden volgens bepaalde strikte regels of als antwoord op een dwanggedachte.
OCD (Obsessieve-compulsieve stoornis) wordt wel een verborgen ziekte genoemd. Veel OCD-ers houden hun dwang verborgen voor de buitenwereld en veel anderen weten niet eens dat ze lijden aan OCD.

Anticipatieangst
De meeste mensen met een angststoornis hebben last van anticipatieangst. De manier hoe deze anticipatie wordt geuit is verschillend.
Bij de paniekstoornis gaat het dikwijls om “angst om de angst”. Ze anticiperen (= lopen vooruit) op gevreesde situaties en zeggen dan ook vaak ‘als ik HET maar niet daar krijg’. Met HET wordt dan meestal een paniekaanval, of zich slecht voelen of bepaalde lichamelijke klachten krijgen, bedoeld. Anticipatieangst wordt ook vaak gekleurd door de dreiging van controleverlies en/ of het hebben of krijgen van een ziekte.

Overzicht angsten

Klik op ‘angsten’ (website IPZO) na onderstaande link te hebben geactiveerd:

http://www.ipzo.com/lees-meer-angsten.php

Informatie en uitleg:

Alfred & Shadow – A short story about emotions

Alfred Jr. & Shadow – A Short Story About Being Scared

What causes anxiety and Depression – Inside Out

Alfred & Shadow – A Short Story about Self-Criticism

Fobische klachten

Een fobie is een overmatige, irrationele angst voor een situatie, plaats, object, persoon of dier. Wanneer iemand met een fobie geconfronteerd wordt met object of de situatie waar hij of zij bang voor is, leidt dat tot verhoogde lichamelijke arousal (bv snellere hartslag, zweten, trillen) en extreme angst. Enkelvoudige fobieën komen veel voor maar de meeste mensen zoeken hiervoor geen hulp. Alleen wanneer de angst je belemmert in je dagelijks leven zal je geneigd zijn je te wenden tot een therapeut. Zo kon iemand met hoogtevrees prima functioneren tot hij een vriendin kreeg die in een wolkenkrabber woonde. Diverse angsten komen vaak voor in de normale ontwikkeling van kinderen. Ze verdwijnen na verloop van tijd vanzelf weer.

Om volledig te voldoen aan de criteria van specifieke fobie, moet iemand zelf beseffen dat zijn angst overdreven of niet realistisch is. Tenslotte moet de angst je in het dagelijks leven in de weg zitten. Dat laatste punt is belangrijk. Veel mensen hebben overdreven en niet realistische angsten. Zolang deze hun dagelijks leven echter niet hinderen, zal de diagnose specifieke fobie niet worden gesteld.

Fobieën kunnen betrekking hebben op veel gebieden:

Angst voor dieren
Spinnen, honden, muizen/ratten, insecten, kikkers, vogels, slangen, schildpadden, kakkerlakken, oorwurmen, etc.

Angst voor specifieke medische zaken
Bloed(prikken), injectiefobie, naalden, ziekenhuizen, verwondingen, operaties, MRI-scan, bloeddrukmeting, angst voor hartklachten, hartstilstand, hartaanval en inspanningsfobie etc.

Angst voor natuurverschijnselen
Hoogtevrees, water, onweer/bliksem, storm, noodweer, gladheid.

Situatie specifieke fobieklachten
Tunnels, bruggen, snelweg, invoegstroken, open water.

Overige
Angst voor flauwvallen, benauwdheid, overgeven, knallen/harde geluiden, etc.

Trauma, langdurige of terugkerende angst en spanning ten gevolge van traumatische gebeurtenissen

Bepaalde gebeurtenissen kunnen diep ingrijpen in het leven van mensen. Een groot deel van de getroffenen ‘verwerkt’ deze ervaringen op eigen kracht. Bij anderen ontwikkelen zich psychische klachten. Vaak gaat het om herinneringen aan de schokkende gebeurtenis die zich blijven opdringen, waaronder angstwekkende beelden (herbelevingen, flashbacks) en nachtmerries. Andere klachten die vaak voorkomen zijn schrik- en vermijdingsreacties.Men spreekt dan meestal van een ‘posttraumatische stress-stoornis’ (PTSS).

Er zijn grofweg twee soorten trauma’s:

• Iets wat één keer gebeurd is, bijvoorbeeld een ongeluk, het overlijden van een ouder of seksueel misbruik.
• Iets wat steeds opnieuw gebeurt, bijvoorbeeld terugkerend geweld in huis, herhaald seksueel misbruik, extreme verwaarlozing.

Voorbeelden van traumatische gebeurtenissen

Angst voor autorijden, bijrijdersangst, verkeerstrauma, angst na ongeval
of aanrijding

Angst voor autorijden
Rijangst heeft lang niet altijd met onervarenheid te maken, integendeel. Veel mensen met angst voor autorijden ontwikkelen de klacht na jaren rijervaring. Rijangst leidt veelal tot vermijdingsgedrag dat hardnekkig is. Het minder mobiel zijn geeft veel ongewenste beperkingen. Het sociale leven en werkuitoefening kunnen sterk gehinderd raken.

Bijrijdersangst
De bijrijdersstoel is een van de gevaarlijkste plekken in de auto. Echter lijdt dit zelden tot gevoelens van onveiligheid. Voor mensen met bijrijdersangst geldt echter wel dat zij voortdurend angst en onveiligheid ervaren als zij naast de chauffeur zitten.

Verkeerstrauma, angst na ongeval of aanrijding
Na een verkeersongeval zie je vaak dat mensen na enkele weken beduidend minder met het voorval bezig zijn, weer goed slapen en er geen overmatige spanning meer van ervaren.
Als je na weken nog steeds emotionele weerslag hebt van de heftige gebeurtenis, is de kans groot dat de gevolgen lang kunnen aanhouden. Veelal beginnen dan gedragspatronen langdurig te veranderen. Men wordt voorzichtig in het verkeer en durft bijvoorbeeld geen bijrijder meer te zijn. Men schrikt nog steeds bij het horen van sirenes of stapt van de fiets als een auto van achteren nadert.

Psy-Motion gaat uit van laagdrempelige zorg. U krijgt individuele begeleiding van een gespecialiseerde psycholoog.
Als u door uw angst veel situaties bent gaan vermijden, wordt u tijdens de therapie praktisch geholpen bij het wegnemen van onwenselijke vermijdingen. Hiervoor is gespecialiseerde rijangstbegeleiding op de weg mogelijk.

Behandeling voor het afbouwen en tegengaan van spanningsklachten bij lichamelijke ontregelingen.

Hyperventilatie

Hyperventilatieklachten verschillen per persoon. Waar de een meer last heeft van duizelingen, zweten en hoofdpijnen, kan de ander meer last hebben van maag-darm problemen, angst, spierpijnen etc.
Hyperventilatie kenmerkt zich door overmatig ademhalen, ofschoon men vaak voelt dat men te weinig lucht kan inademen. Men ervaart dan benauwdheid, terwijl men juist overmatig veel heeft geademd.
Hyperventilatie aanvallen wordt in de volksmond nogal eens als term gebruikt om een paniekstoornis aan te duiden.
Hyperventilatie kan een duidelijke oorzaak hebben. Bijvoorbeeld het klachtenbeeld is begonnen na een traumatische ervaring, een periode van stress, na drugsgebruik, na hardnekkige angstklachten etc.
Er kan echter niet altijd een relatie tussen hyperventilatie en stress, angststoornis of trauma worden gelegd. Het is daarom altijd raadzaam om de diagnose door een arts te laten stellen.

Angst voor urineverlies spastische darmklachten, IBS of geïrriteerde of prikkelbare darm

Angt voor urineverlies of ongecontroleerd ontlastingsverlies is een ingrijpend probleem. Angst voor het niet kunnen tegenhouden van het plassen of poepen kan je leven bepalen. Het hoeft niet in te houden dat er een lichamelijke afwijking kan worden geconstateerd. Bovendien levert lichamelijk onderzoek veelal weinig handvatten voor verbetering op. Als er nog voldoende controle is over de sluitspier plast of poept men niet in de broek, maar heeft men overmatig last van de aandrang en vreest de kans op controleverlies.

Ongecontroleerd ontlastingsverlies kan samenhangen met stress, angst of paniekaanvallen. Begrijpelijk is dat (de kans op) urineverlies of ontlastingsverlies als vernederend en angstvol wordt ervaren. Stress, angst en paniekaanvallen kunnen de plasdrang of poepdrang uitlokken of verergeren. Hierbij vreest men de kans dat men de plas of ontlasting niet lang genoeg kan ophouden.

Overspannenheid, overbelasting, burn out

Behandeling voor mensen die overspannen of overbelast zijn, waarbij angstklachten een belangrijke rol spelen. Overspannenheid maakt mensen angstiger. Van faalangst, schaamte, hoogtevrees, hyperventilatie, ziektevrees is alom bekend dat de angstgevoeligheid meegolft op de pieken van overbelasting. Overspannenheid is een gemoedstoestand die ontstaat als mensen te lang gespannen zijn geweest en niet meer voldoende tot rust kunnen komen. Overspannenheid zorgt voor emotionele ontregeling en lichamelijke klachten.

Webinar

Voeding en beweging

Ontspanning en slaap

Sociale verbinding en zingeving  

Ikigai: invulschema

Welzijn op recept: informatie
Het doel van Welzijn op recept is het verminderen van psychosociale klachten van mensen die bij de huisarts komen. Welzijnsorganisaties en eerstelijnszorgvoorzieningen ontwikkelen lokale welzijnsarrangementen, waar mensen naar doorverwezen worden. Deze bestaan uit interventies die het welbevinden verhogen, zoals creatieve of sportieve activiteiten en vrijwilligerswerk.